Artur Rakowski - Po męsku o zdrowiu

Co na kleszcze? Jak się chronić przed kleszczami?

Jak się chronić przed kleszczami?

Co na kleszcze? To pytanie pojawia się zawsze, wraz z pierwszym powiewem ciepła. I towarzyszy praktycznie przez cały sezon wiosenno-letni. Każdy kto spędza aktywnie czas na łonie natury wie, że jest coś co potrafi niesamowicie uprzykrzyć radość z pobytu na dworze. To owady! Każdy z nich może tak naprawdę dać nieźle popalić. Ale to właśnie kleszcze wiodą prym jeśli chodzi o straszak numer jeden w dziedzinie insektów.

  • Co na kleszcze? Mamy kilka metod do wykorzystania. Najpierw upewnij się czy wiesz jak wygląda kleszcz, gdzie i kiedy możesz go spotkać.
  • Zabezpieczyć się przeciw kleszczom możesz już tak naprawdę na poziomie ubioru, wyboru miejsca pobytu na zewnątrz. Ważny jest również powrót do domu i dokładne sprawdzenie ciała, według konkretnych wytycznych.
  • Aby wzmocnić ochronę i odpowiedzieć na pytanie co na kleszcze?, masz do wyboru ogólnodostępne repelenty. Wśród nich DEET, który jest równie skuteczny, co niebezpieczny.
  • Istnieje również szereg naturalnych metod, skutecznych przeciw kleszczom. Od olejków eterycznych, poprzez stosowanie niektórych roślin.
  • Metod bezpiecznego usuwania kleszczy jest kilka. Ale u ich podstawy leży jedno – spokój i zachowanie zimnej krwi.
  • Kleszcze są o tyle niebezpieczne, że przenoszą wiele poważnych chorób. Borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu, to te najbardziej znane, ale nie jedyne z nich.

Z tego artykułu dowiesz się:

Czy to kleszcz?

To pytanie pada dość często, w przypadku pojawienia się małych nieproszonych gości na odzieży lub na skórze. Kleszcze to owady z grupy pajęczaków, z wyglądu bardzo niepozorne, ale potrafią wzbudzić niemały strach i zepsuć pobyt na łonie natury. To pospolite na całym świecie pasożyty “krwiopijcy”. I o ile utrata krwi u Ciebie lub Twojego czworonożnego pupila, nie stanowi wielkiego niebezpieczeństwa, to “wektorowa” rola kleszczy już przyprawia o dreszcze. Mam tutaj na myśli niechlubną roli kleszczy jako nosiciela różnego rodzaju chorób. Ich obecność, według ekspertów, to praktycznie największe naturalne zagrożenie dla zdrowia ludzi w tej strefie klimatycznej.

Czytaj również:Kleszcze w pytaniach i odpowiedziach

kleszcze atakują

Kiedy kleszcze są aktywne?

Nie tak dawno kleszcze trwały w śnie zimowym, który trwa średnio od listopada do marca. I właśnie teraz rozpoczyna się sezon na te stworzonka. Kleszczowa aktywność rozpoczyna się w marcu – kwietniu, gdy temperatura gleby wynosi ok. 7 °C, a kończy w październiku lub listopadzie. Nie oznacza to jednak, że kleszcza nie spotkasz zimą! Niechlubni krwiopijcy kochają miejsca, gdzie jest spora wilgotność. Można je spotkać nawet w grudniu, w czasie odwilży, gdy temperatury dobowe przekroczą 5-7°C. Tutaj kłania się niestety ocieplenie klimatu, którego obecnie doświadczamy.

Jeśli natomiast chodzi o cykl dobowy, kleszcze mają dwa szczyty aktywności dobowej:

  • o poranku od ok. 800 – 900 do 1100 – 1200
  • popołudniowy od godziny 1600 – 1700do późnego wieczora.

Jak chronić się przed kleszczami?

Jest kilka zasad, o których warto pamiętać w kontekście kleszczy. Warto je zapamiętać!

Jak chronić się przed kleszczami – ubranie

  • kluczowa jest odpowiednia odzież na leśne wojaże – to długi rękaw/nogawki, ściągacze, nakrycia głowy, skarpety na spodnie; czyli generalnie strój na Janusza! Chodzi o to, żeby zakryć jak najwięcej ciała.
  • najlepiej, założyć na siebie ubrania w jasnym kolorze. Nie, nie o to chodzi, że jasne barwy, które odstraszają owady, ale na jasnym materiale zwyczajnie łatwiej zauważyć kleszcza.

Jak się chronić przed kleszczami – spacer

Gdy wybierasz się na spacer do lasu, parku lub na łąkę, to:

  • nie zbaczaj z utartych ścieżek; o złapanie kleszcza najłatwiej w leśnych szuwarach lub wysokiej trawie.
  • unikaj siadania i leżenia bezpośrednio w trawie i pod krzewami; gdy zamierzasz mimo wszystko usiąść na podłożu – usuń rośliny i pościel gruby koc.
  • stosuj naturalne środki odstraszające kleszcze oraz repelenty.

Czytaj również: Naturalne odstraszacze kleszczy

co na kleszcze

Co na kleszcze? Ostra chemia?

Lepiej zapobiegać 😉 Więc wychodząc w miejsca, gdzie ryzyko spotkania kleszcza jest spore, najczęściej psikamy się ogólnodostępnym preparatami odstraszającymi owady. Są to m.in. repelenty, czyli syntetyczne środki biobójcze, które są bardzo skuteczne. Dzięki nim owady powstrzymują się przed ukąszeniem ofiary. Wśród najbardziej popularnych składników wspomnianych repelantów jest DEET, czyli dietylotoluamid. Ma on za zadanie mówić owadom STOP. DEET działa to w ten sposób, że biochemicznie modyfikuje węchowe receptory owadów. A one lokalizują nas właśnie na węch. DEET działa trochę jak czapka niewidka, bo owady przestają nas po jego zastosowaniu widzieć. 

Skoro jest tak pięknie, łamane przez uroczo, to czy mogę się czegoś czepić? Niestety tak. Europejska agencja EPA (Environmental Protection Agency) zaleca, żeby

DEET było używane do odstraszania jedynie w stężeniu nieprzekraczającym 50% zawartości w odniesieniu do całkowitej zawartości specyfiku!

Niestety zdarzały się przypadki, że stosowanie DEET w stężaniu przekraczającym wskazane zalecenia, powodował potencjalne zagrożenie.

Czy DEET jest bezpieczny?

Badania dotyczące bezpieczeństwa stosowania DEET wskazują na jego szkodliwe działanie na układ nerwowy, ponieważ mamy do czynienia z neurotoksycznością. Dodatkowo DEET jest również powodem powstania wielu podrażnień kontaktowych skóry oraz podrażnień błon śluzowych. Czy da się zatem bezpiecznie stosować DEET? Przede wszystkim musisz sobie zdawać sprawę, że jest to środek potencjalnie toksyczny. Ale jeśli decydujesz się już stosować DEET, na własną odpowiedzialność, to musisz wiedzieć jakie są zalecenia i przeciwskazania do jego stosowania:

  • przedawkowanie może skutkować nawet paraliżem;
  • wpływa on negatywnie na płodność;
  • decyzją agencji EPA, nie może być stosowany u dzieci poniżej 2 miesiąca życia ani u kobiet w ciąży;
  • stężanie 50% mogą być stosowane tylko u osób pełnoletnich;
  • DEET można stosować tylko na otwartej przestrzeni, w najgorszym wypadku w bardzo dobrze wentylowanym pomieszczeniu;
  • DEET należy stosować bezpośrednio na odzież, jednak mając na uwadze, że to środek, który niszczy tekstylia;

I miejcie jeszcze na względzie, że w Internecie aż roi się od produktów bardzo podobnych do oryginałów, ale… pochodzących z Chin. Mówię tu o tanich podróbkach, wątpliwej jakości. Więc nie ma co się łudzić, że skład będzie taki jak w przypadku oryginałów. Osobiście uważam, że DEET jest wskazany… jedynie w rejonach, gdzie jest ryzyko endemiczne. Uważam też za zasadne stosowanie go w przypadku wybranych grup zawodowych, tzn. przez drwali, leśników czy strażników granicznych.

które kleszcze przenoszą boreliozę

Co na kleszcze? Naturalne sposoby

I to jest bliższe mojemu sercu. Można wybierać bardziej naturalne odstraszacze kleszczy na bazie olejków eterycznych. To jest coś co stosujemy my sami i dlatego to na nich się skupię.

  1. Jednoskładnikowe olejki eteryczne – miętowy, różany, lawendowy, cytronelowy i z drzewa herbacianego. Nie używamy ich stężonych i bezpośrednio na skórę. Rozcieńczamy je w olejku bazowym i skrapiamy ubranie, dolne części wózka (nie kropimy w bezpośrednim otoczeniu malucha!) oraz łapy psa.
  2. Gotowe mieszaniny olejków – w ubiegłym sezonie kupiliśmy popularny odstraszacz kleszczy od Klaudyny Hebdy. Gorąco polecam – śmierdzi okrutnie (można się przyzwyczaić), ale jest naprawdę fajny.
  3. Niektóre rośliny – jeśli masz problem z kleszczami w ogródku możesz zawsze posadzić:
    a) wrotycz pospolity – ma silną korzenną woń i bardzo dobrze odstrasza kleszcze. Zawiera jednak trujący TUJON – dlatego trzeba chronić go przed dziećmi. A raczej dzieci przed wrotyczem.
    b) chrzan pospolity – korzeń chrzanu przyda się w kuchni i domowej apteczce. Cała roślina również wydziela ostry zapach, którego kleszcze nie lubią.
    c) kocimiętka – znana roślinka, którą często ludzie mylą z miętą. Koniecznie pielęgnuj ją w ogrodzie: pozbędziesz się kleszczy, a okoliczne koty Cię pokochają 😉
    d) lawenda – jak pisałem wyżej olejek lawendowy skutecznie odstrasza kleszcze.
    e) czosnek niedźwiedzi – mój ulubiony dodatek do twarogu ze śmietaną, jest również świetnym odstraszaczem różnych owadów: kleszczy, pająków, mszycy itd.

Małe dzieci i kobiety w ciąży powinny ostrożnie obchodzić się z olejkami. Zawsze warto stopniowo je wprowadzać do naszego otoczenia!

Jak się chronić przed kleszczami? Powrót do domu

Po każdym dłuższym przebywaniu na świeżym powietrzu dokładnie obejrzyj siebie i swoich bliskich. Najlepiej tak jak nas pan bóg stworzył – czyli na golasa! Zwracaj szczególną uwagę na ciężko dostępne i owłosione części ciała, np. skórę głowy, pachwiny lub pachy. Szukaj też drobnych punkcików na ciele, ponieważ larwa kleszcza przenosząca odkleszczowe zapalenie mózgu ma tylko 1 milimetr długości! Nie zapomnij również o swoich czworonogach. Psy bardzo łatwo łapią kleszcze i ze względu na sierść lub włosy trudno je zlokalizować. Dokładnie obejrzyj swojego psa po powrocie ze spaceru, a przed sezonem zaopatrz go w obrożę odstraszającą kleszcze.

Czytaj również: Czym usuwać kleszcze? Test i opinia!

Jak usunąć kleszcza?

Pamiętaj, że nie każde ukąszenie kleszcza jest niebezpieczne! Ważna jest czujność, uważna obserwacja siebie i bliskich oraz skuteczna profilaktyka. Ale, gdy mimo to znalazłeś kleszcza na sobie lub bliskich – NIE PANIKUJ! Szybko pozbądź się kleszcza z powierzchni skóry, najlepiej za pomocą pęsety – po prostu wyciągnij, nie obracaj, wyciągnij jednym, zdecydowanym ruchem!

Nie próbuj pod żadnym pozorem:

  • “przypalania” kleszcza,
  • polewania go olejami,
  • używania wazeliny i ostrych narzędzi.

Wszystkie te działania tylko pogorszą sprawę, bo wtedy kleszcz odruchowo broni się, wymiotując. Wraz w wymiocinami wpuszcza do potencjalnie zakażoną krew do naszego krwioobiegu. Ranę po wizycie kleszcza porządnie zdezynfekuj, a po wszystkim udaj do lekarza na konsultację. Na rynku dostępne są kleszczołapki – urządzenia, do łatwego usuwania tych nieprzyjaciół, bez ryzyka uszkodzenia odwłoku. Gdybyś jednak miał problem i nie czuł się na siłach, żeby wyjąć kleszcza udaj się po pomoc, np. do POZ.

jak usunąć kleszcza

Jakie choroby przenoszą kleszcze?

Kiedy słyszysz kleszcz od razu łączysz go z boreliozą i odkleszczowym zapaleniem mózgu. Ale kleszcze w Polsce przenoszą szereg innych chorób, o których jest cicho, bo zachorowań jest znacznie mniej. Oprócz boreliozy i OZM te niewdzięczne owady przenoszą:

  • babejsziozę i erlichiozę,
  • gorączkę Q,
  • bartonellozę i tularemię.

Jako ciekawostkę wtrącę tylko, że badanie kleszcza usuniętego ze skóry pacjenta nie jest metodą diagnostyczną ani w KZM, ani w boreliozie!

Borelioza objawy – kiedy udać się na cito do lekarza?

We wpisie tym nie skupiam się na chorobach, bo w razie “w” takimi rzeczami i tak zajmuje się lekarz, ale chce, żebyście mieli ogólny pogląd na sprawę i potrafił rozpoznać kleszczowy red alert!

Gdy po ok 1-2 tygodniach pojawią się u Ciebie grypopochodne objawy:

  1. gorączka, dreszcze
  2. zaburzenia żołądkowo-jelitowe
  3. katar i  ból stawów
  4. nie zwlekaj i udaj się do lekarza! Często (ale nie zawsze!) w miejscu gdzie był kleszcz pojawia się rumień, który jest ważnym sygnałem. W przypadku ukąszenia kleszcza, nie bagatelizuj sprawy.

    To co jeszcze powinieneś wiedzieć o boreliozie:

    • to choroba bakteryjna, której wektorem przenoszącym są właśnie kleszcze;
    • głównym objawem klinicznym jest osławiony już rumień wędrujący;
    • w miarę postępowania choroby, mogą zacząć się problemy z układem nerwowym np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych; (generalnie objawy często są nieswoiste, co utrudnia diagnostykę);
    • leczenie polega na długotrwałej antybiotykoterapii;
    • aktualnie na rynku farmaceutycznym nie ma dostępnej szczepionki przeciwko boreliozie.

    Kleszczowe zapalenie mózgu

    To również choroba nieodłącznie kojarzona z kleszczami, jak sama nazwa wskazuje. Również budzi niemały strach. Kilka faktów o kleszczowym zapaleniu mózgu (KZM):

    • choroba wirusowa ośrodkowego układu nerwowego, tutaj również kleszcze są “wektorami” choroby;
    • można się nią zarazić przez ukłucie zarażonego kleszcza albo przez wypicie mleka zarażonych krów, kóz;
    • często choroba nie daje żadnych objawów;
    • czasem w pierwszej fazie choroby pojawiają się symptomy podobne do przeziębienia lub grypy;
    • po ok. 15 dniach KZM rozwija się druga faza choroby, w której obserwujemy objawy związane z zapaleniem opon mózgowych i mózgu, takie jak: gorączka, narastające bóle głowy, sztywność karku
    • leczenie jest jedynie objawowe, nie ma swoistego leku z KZM;
    • na KZM jest dostępna szczepionka; od 1 roku życia, w 3 dawkach + po 3 latach, dawka przypominająca; skuteczność jest bardzo wysoka, na poziomie 99%.

    czy bać się kleszczy

    Kleszcze – czy jest się czego bać?

    Kleszcze to nie przelewki. Ale też nie zwiastują końca świata. Ważne, jest wyrobienie dobrych nawyków, o których pisałem wyżej.

    I nie panikuj, gdy znajdziesz nieszczęśnika na swoim ciele. Po prostu bezpiecznie usuń dziada 😉

    I nie zniechęcaj się z powodu kleszczy do wypoczynku na łonie natury.

    Trzymaj się

    Artur

     

Podobne wpisy

Chcesz być na bieżąco? Dołącz do newslettera

Wszystkie treści przedstawione na arturrakowski.pl mają jedynie wartość informacyjną, edukacyjną i przedstawiają osobiste opinie autorów. Pod żadnym pozorem nie mogą zastąpić indywidualnej porady farmaceutycznej, lekarskiej, położniczej, psychologicznej, ani żadnej innej. Korzystanie z serwisu oznacza akceptację regulaminu i polityki prywatności.